جمهوری عراق

 

جُمْهُورِيَّة ٱلْعِرَاق (عربی)
Jumhūriyyat al-ʿIrāq

کۆماری عێراق (کردی)
Komarî Êraq[۱]

عِراق با نام رسمی جمهوری عِراق (عربی: جُمْهُوريَّة العِرَاق، کردی: کۆماری عێراق)، کشوری در غرب آسیا است. این کشور از جنوب با عربستان سعودی، از شمال با ترکیه، از شرق با ایران، از جنوب شرقی با خلیج فارس و کویت، از جنوب غربی با اردن و از غرب با سوریه هم‌مرز است. مساحت این کشور ۴۳۸٬۳۱۷ کیلومتر مربع (۱۶۹٬۲۳۵ مایل مربع) است و جمعیتی بالغ بر ۴۶ میلیون نفر دارد که آن را به پنجاه و هشتمین کشور بزرگ از نظر مساحت و سی و یکمین کشور پرجمعیت جهان تبدیل می‌کند. بغداد، با بیش از ۸ میلیون نفر جمعیت، پایتخت و بزرگترین شهر این کشور است.

عراق یک جمهوری پارلمانی فدرال است و از ١٩ استان تشکیل شده است. عراق از شمال با ترکیه، از جنوب با عربستان سعودی، از شرق با ایران، از جنوب شرقی با کویت، از جنوب غربی با اردن و از غرب با سوریه همسایه است. این کشور همچنین از جنوب شرق به دریای پارس راه دارد.

پایتخت و بزرگ‌ترین شهر این کشور بغداد است. مردم عراق از لحاظ قومی متنوع هستند و عمدتاً شامل عرب‌ها، و همچنین کردها، ترکمان‌ها، آشوری‌ها، ارمنی‌ها، مندایی‌ها، لرها و فارسی‌زبانان می‌باشند. عراق جغرافیا و حیات وحش متفاوتی دارد. اکثر عراقی‌ها مسلمان هستند – ادیان اقلیت شامل مسیحیت، ایزدی، شبک، زرتشتی، مندایی، یارسان و یهودیت نیز در این کشور وجود دارد.

زبان رسمی عراق عربی و کردی است. دیگر زبان‌ها همانند ترکی، آرامی نو آشوری، لری و ارمنی نیز در مناطق به خصوصی به رسمیت شناخته می‌شوند.

از اوایل هزاره ششم قبل از میلاد، دشت‌های آبرفتی حاصلخیز بین رودهای دجله و فرات عراق که منطقه میان‌رودان نامیده می‌شود، باعث پیدایش برخی از نخستین شهرها، تمدن‌ها و امپراتوری‌های جهان در سومر، اکد و آشور شد. میان‌رودان به عنوان «گهواره تمدن» شناخته می‌شد که شاهد اختراعات سیستم نوشتاری، ریاضیات، زمان‌سنجی، گاه‌شماری، طالع بینی و قانون بود. پس از فتح میان‌رودان توسط مسلمانان، بغداد به پایتخت و بزرگ‌ترین شهر خلافت عباسی تبدیل شد و در دوره دوران طلایی اسلام، این شهر به یک مرکز فرهنگی و فکری مهم تبدیل شد و برای مؤسسات دانشگاهی خود از جمله بیت الحکمه شهرت جهانی پیدا کرد. این شهر در سال ۱۲۵۸ بواسطه حمله مغول‌ها به شدت آسیب دید و در نتیجه یک دوره طولانی از افول، با شیوع مکرر بیماری درگیر بود. در قرون بعدی، بغداد مرکز امپراتوری‌های متفاوتی بود که هر کدام اثر خود را در این شهر بر جای گذاشتند. از مهم‌ترین حکومت‌ها می‌توان امپراتوری عثمانی را نام برد که بر ایالت‌های موصل، بغداد و بصره (که عراق امروزی را تشکیل می‌دهند) حکومت کردند. عراق محل زندگی و خاکسپاری ۶ تن از امامان شیعه است و شهرهای نجف، کربلا، کاظمین و سامرا زیارتگاه شیعیان جهان است.

مساحت عراق ۴۳۷٬۰۷۲ کیلومتر مربع رتبه (۵۸ام) است. بیشتر سرزمین عراق، پست و هموار و گرمسیری است. غرب عراق کویر است و شرق آن جلگه‌های حاصلخیز؛ ولی بخشی از کردستان عراق (شمال شرق عراق) کوهستانی و سردسیر می‌باشد. همچنین عراق یکی از بزرگ‌ترین کشورهای دارای منابع نفت می‌باشد. این کشور دارای ۱۴۳ میلیارد بشکه ذخایر تاییدشدهٔ نفتی می‌باشد.

تاریخ عراق امروزی به سال ۱۹۲۰ برمی گردد، زمانی که یک پادشاهی تحت حمایت بریتانیا تحت رهبری فیصل تأسیس شد و به دنبال آن یک پادشاهی مستقل در سال ۱۹۳۲ ایجاد شد. در سال ۱۹۵۸ توسط ژنرال قاسم سرنگون شد. سپس برادران عبدالسلام عارف و عبدالرحمن عارف حکومت کردند. حزب بعث در سال ۱۹۶۸ با کودتای نخست به رهبری احمد حسن البکر و سپس صدام حسین قدرت را به دست گرفت. در زمان صدام، این کشور در جنگ ایران و عراق و جنگ خلیج فارس درگیر بود. در سال ۲۰۰۳ نیروهای ائتلاف به رهبری ایالات متحده به عراق حمله کردند و آن را اشغال کردند و رژیم صدام را سرنگون نمودند. این جنگ منتهی به یک شورش و جنگ داخلی فرقه‌ای شد و تا سال ۲۰۱۱ ادامه پیدا کرد.

اعتراضات ناشی از نارضایتی مداوم از دولت نوری مالکی، سرانجام به جنگی تمام عیار در عراق تبدیل شد که ائتلافی متشکل از شبه نظامیان بعثی و سنی، حمله به دولت را آغاز کردند. اوج این کارزار با حمله داعش در شمال عراق رخ داد که آغازگر گسترش سریع قلمرو و مداخله ایالات متحده بود. در پایان سال ۲۰۱۷، داعش دیگر هیچ سرزمینی در عراق نداشت. ایران علاوه بر این، با استفاده از گروه‌های مسلح مذهبی، مداخله و قدرت خود را افزایش داده است. درگیری‌های پس از جنگ حتی در حال حاضر نیز در سطح کمتری ادامه دارد.

عراق کشوری است که تحت نظام جمهوری پارلمانی فدرال عمل می‌کند. رئیس‌جمهور رهبر کشور است، نخست‌وزیر در راس دولت است و قانون اساسی دو نهاد قانونگذاری، شورای نمایندگان و شورای اتحادیه را پیش‌بینی کرده است. قوه قضائیه آزاد و مستقل از قوه مجریه و مقننه است. عراق یک قدرت متوسط در حال ظهور با موقعیت استراتژیک در نظر گرفته می‌شود. این کشور یکی از اعضای مؤسس سازمان ملل متحد، اوپک و همچنین اتحادیه عرب، سازمان همکاری اسلامی، جنبش غیرمتعهدها و صندوق بین‌المللی پول است. این کشور دارای پنجمین ذخایر بزرگ نفت در جهان است و مرکز پیشرو در صنعت نفت و گاز است. علاوه بر این، کشاورزی در عراق رونق دارد و بخش حیاتی اقتصاد این کشور است. پس از به دست آوردن استقلال، عراق دوره‌هایی از توسعه اقتصادی و نظامی قابل توجه و همچنین دوره‌های کوتاه‌تر بی‌ثباتی مانند جنگ‌ها را شاهد بوده است. گردشگری در عراق بخش بزرگی از رشد است، از جمله گردشگری باستان‌شناسی و گردشگری مذهبی، در حالی که این در حالی است که این کشور به عنوان یک مکان بالقوه برای اکوتوریسم در نظر گرفته می‌شود. این کشور در حال انجام تلاش برای بازسازی پس از جنگ با حمایت خارجی است.